De historische buitenplaats Weldam vormt de kern van het gelijknamige landgoed, een der grote agrarische ontginningslandgoederen in Overijssel, waarvan het huis, de oorspronkelijke havezathe en thans kasteel Weldam, in het centrum is gelegen. De oudste vermelding van Weldam gaat terug tot in 1389. De buitenplaats is samengesteld uit een binnentuin en buitenpark, waterlopen en hekwerken, het hoofdgebouw en de bijgebouwen en voorts uit een aantal ornamentele en architectonische onderdelen.

In het hart van de binnentuin is het 16de-eeuwse rechthoekige paviljoenvormige kasteel gelegen, dat omstreeks 1644-1645 door de toenmalige eigenaar Johan Ripperda in classicistische trant werd verbouwd. Toen werd ondermeer het huidige zandstenen classicistische middenfront aan de voor(zuid)zijde aangebracht met de centrale in een aedicula gevatte ingangspartij en werden waarschijnlijk ook de vleugels aan weerszijden van de ingangspartij opgetrokken.

Na 1879 werd het huis verbouwd door de Engelse architect William Samuel Weatherley. Aan de achterzijde verrezen toen de vierkante en de achtkantige toren. Weatherley maakte ook het ontwerp voor de kapel (1900) op het landgoed, in Engelse, neogotische stijl.

In de jaren 1961-1971 liet de toenmalige eigenaresse van Weldam I.A.M.C. Gravin zu Solms Sonnenwalde -gravin Bentinck ingrijpende restauratie-werkzaamheden op de buitenplaats uitvoeren. Onder leiding van Architectenbureau Knuttel uit Deventer werd het huis, de bouwhuizen, het hoofdinrijhek, de keermuren langs de grachten en de keermuren van de verdiepte parterres gerestaureerd. In de jaren ’80 en ’90 van deze eeuw vond in opdracht van haar zoon A.O.F. Graaf zu Solms Sonnenwalde de restauratie van diverse tuinornamenten, de toegangsbrug en andere bruggen in het park, ijskelder de oranjerie en de grote kas plaats.

Het landgoed telt verder een groot aantal 19de-eeuwse boerderijen, herkenbaar aan de vensterluiken met de kleuren geel en zwart.

Het huis is omgeven door een prachtige geometrische tuin, onder andere ingevuld met borders, een berceau en een doolhof. Ook zijn er elementen uit een landschappelijke aanleg aanwezig, zoals slingerpaden en een parkbos. De huidige aanleg van de door de buitengracht omsloten binnentuin dateert uit de periode 1885-1910 en is naar plannen van de Franse tuinarchitect Edouard Andre (1840-1911) en diens ‘chef de bureau’, de Hollandse tuinarchitect Hugo Poortman (1858-1953), tot stand gekomen. De bijna geheel bewaard gebleven binnentuin, die de belangrijkste en een der eerste neo-formele tuinen in Nederland vormt, is opgebouwd uit een berceau (westgrens), twee aan weerszijden van de oprijlaan gesitueerde verdiepte rechthoekige parterres met in hun centrum een ronde stenen kom met uitgeschulpte rand en met acht gietijzeren siervazen op de keermuren, een ‘Grand parterre’ met broderieen in buxus ten westen van het huis, een doolhof van thuja-heggen (NW-zijde), een neo- formele rozentuin (NO-zijde) en verscheidene ornamentele bloemborders.

Weldam is rijksbeschermd als complex historische buitenplaats met 43 (!) onderdelen, zoals woonhuis, historische tuin-en parkaanleg, kassen, ijskelder, boerderijen, bouwhuizen, toegangsbrug en diverse ornamenten.

Foto: Flickr – Creative Commons – Esther Westerveld.