Samenwerking beheerders. Vereniging Particuliere Historische Buitenplaatsen bundelt de krachten en kennis van eigenaren van rijksbeschermde historische buitenplaatsen, zodat ze zich samen sterk kunnen maken voor behoud en beheer. VPHB biedt tevens ondersteuning aan eigenaren. Ze geeft algemene adviezen, signaleert belangrijke ontwikkelingen op het gebied van wet- en regelgeving, deelt en verspreidt kennis en stimuleert onderlinge contacten. Op deze manier bevordert de VPHB de duurzame instandhouding van deze ensembles van rood en groen erfgoed.

Publiek – private samenwerking. Wie wel eens op een landgoed gewandeld heeft, heeft vast genoten van de natuur en de historische gebouwen. Mede dankzij de in 1928(!!!) in het leven geroepen Natuurschoonwet is dit vandaag de dag nog mogelijk. De overheid had toen al in de gaten dat landgoederen een belangrijke rol in de maatschappij vervulden en niet verloren mochten gaan. Dit dreigde wel te gebeuren, vooral omdat bij elke generatie-overdracht een stuk van het landgoed moest worden verkocht om aan de belastingplicht te voldoen. Om landgoederen te behouden voor toekomstige generaties (wij allen dus) was duidelijk dat toegespitste faciliteiten nodig waren, die ervoor zorgden dat landgoederen als geheel doorgegeven konden worden aan een volgende generatie beheerders.

Het instandhouden van een landgoed is heel erg kostbaar. Denk aan het onderhoud van de oude gebouwen, de tuinen, lanen, waterpartijen en parken. Exploitatiemogelijkheden zijn uit de aard der zaak erg beperkt, en eigenaren zijn tegenwoordig steeds meer gebonden aan allerlei wettelijke verplichtingen en regels.

Vrijwel alle historische buitenplaatsen zijn een onder de Natuurschoonwet gerangschikt landgoed of vormen het hart daarvan.

De maatschappelijke baten van al dit moois zijn bijzonder hoog (recreatie, natuur, wandelen, fietsen, hogere huizenprijzen in de omgeving, florerende naburige horeca, biodiversiteit, stikstofopvang, bewaren erfgoed etc), maar de eigenaar zelf ziet  niets van die baten terug. Lees hierover in het rapport Maatschappelijke Baten van Witteveen+Bos.

Om het instandhouden van een landgoed in de toekomst vol te kunnen houden, is van wezenlijk belang dat er geen afbreuk wordt gedaan aan de faciliteiten die de NSW aan landgoederen biedt!

Op 9 december 2025 heeft de Stichting Natuurschoonwet en box 3, een samenwerkingsverband tussen VPHB en FPG, een petitie aangeboden aan de Tweede Kamer.

Kern: een kleine, technische aanpassing in het nieuwe box 3-stelsel om te voorkomen dat landgoederen bij generatiewisseling (deels) verkocht moeten worden en daardoor versnipperen.

Uit geactualiseerd onderzoek van Witteveen+Bos (2025) en een nieuw onderzoek VPR Consultants (2025) blijkt dat landgoederen grote maatschappelijke waarde leveren (natuur, recreatie, erfgoed en landschap), terwijl de instandhouding grotendeels door particuliere eigenaren wordt gefinancierd. De beoogde heffing over papieren waardestijging bij overdracht kan in veel gevallen niet uit de exploitatie worden opgebracht, met als reëel risico dat het samenhangende geheel — hoofdhuis, tuin, natuur en landschap — uiteenvalt.

De petitie pleit daarom voor een gerichte vrijstelling voor gebouwen op NSW-landgoederen bij overdracht aan de volgende generatie, in lijn met de bedoeling van de Natuurschoonwet: behoud als geheel en voorkomen van versnippering.

De komende weken spreekt de Kamer over het nieuwe box 3-stelsel. Dit is hét moment om deze weeffout te repareren.

Lees de petitie met daaraan gehecht:  

-De maatschappelijke betekenis particuliere instandhouding van historische buitenplaatsen en landgoederen, Witteveen+Bos, datum 8 december 2025

-NSW-landgoederen en box 3; Financiële effecten nader verkend, VPR Consultants, datum 3 december 2025.

Lees hier het artikel van Robert Jan Nieuwland van december 2024. 

.