De Gunne is een landgoed ten noordoosten van het Overijsselse dorp Heino van ruim honderd hectare groot. De kern van het landgoed is de historische buitenplaats.
Het hoofdgebouw (huis “De Gunne”) bestaat uit de vroeg 18de-eeuwse spieker, die aan het einde van de 18de eeuw werd vergroot (metselwerk van de spieker is in de westelijke zijgevel bewaard gebleven). In 1822 werd dit gebouw voorzien van een nieuwe voorgevel en twee lichtgebogen zijvleugels. Latere wijzigingen vonden plaats in onder meer 1879 (realisatie van een verbindingsgang met enkele kleine vertrekken aan de achterzijde van het huis) en in 1925 (inwendige verbouwing en modernisering).
De omgeving van het huis is een representatief voorbeeld van een ingetogen vroeg-19de-eeuwse kleinschalige park- en tuinaanleg in landschapsstijl, die ingebed is binnen een vroeg-18de-eeuwse formele lanenstructuur.
Hoewel de bewoningssporen op het landgoed ouder zijn, komen wij de naam “De Gunne” voor het eerst tegen in 1583. Het betreft een vermelding van de katerstede “De Gunne” op een cohier met bezittingen van koningsvijanden in Salland. Vanaf 1706 is deze katerstede met een spieker verrijkt.
In 1727 komt “De Gunne” in handen van de familie Van Sonsbeeck door het huwelijk tussen dr. G.A. van Sonsbeeck en mevrouw C.A. van Grootvelt. De uit de stad Zwolle afkomstige Gerhard heeft in Leiden geneeskunde gestudeerd, waar hij in 1722 is gepromoveerd tot medicinae doctor. Dit echtpaar besluit om de op twee uur afstand gelegen spieker “De Gunne” met de bijbehorende landerijen als buitenplaats in te richten. De grotendeels omgrachte tuin krijgt een geometrische opzet met rechthoekige perken, een rechthoekige visvijver en rechte paden. In de Heeren Tuijn verschijnen broderievakken, waarbij de perken zijn afgebakend door geometrische laag groeiende struikjes. De visvijver wordt waarschijnlijk gebruikt voor de consumptie van vis als men op de buitenplaats verbleef. Ook komt er dan een duiventil. Duiven werden in die tijd geconsumeerd, terwijl de duivenmest werd gebruikt voor de kruidentuin. Met de nutstuin, boomgaard en producten van de pachter was de buitenplaats op dat moment zelf voorziend. Geheel in Franse stijl wordt tussen 1730 en 1739 op de buitenplaats een lanenstructuur in Franse stijl aangelegd en een sterrenbos. De lanen hebben tezamen een lengte van ruim drie kilometer.
Het leven op een buitenplaats zal in de winter niet aangenaam geweest zijn. Vooral heel koud en erg eenzaam. De buitenplaats “De Gunne” bleef dan ook lange tijd het zomerse buitenverblijf van de in de stad Zwolle woonachtige familie Van Sonsbeeck. In de wintermaanden waren er alleen de dienstmeid en de hovenier woonachtig, terwijl de tot de spieker behorende boerderij bewoond werd door een pachter.
Aan het begin van de negentiende eeuw deed de landschapsstijl haar intrede in Nederland. Geïnspireerd door haar zwager en schoonzus, die haar voorgingen op de nabij gelegen buitenplaatsen “Den Alerdinck” en “De Colckhof” (toen nog “De Kolk” geheten), heeft de jonge weduwe Willemina van Sonsbeeck-Cremers in de periode 1823-1824 ook de tuin van “De Gunne” in deze stijl omgevormd. Het ontwerp voor de aanleg in landschapsstijl kan worden toegeschreven aan de hovenier/tuinarchitect G.A. Blom (1765-1827). Tegelijkertijd met deze aanleg werd ook de spieker vergroot tot een landhuis met allure, waarbij in de oostelijke vleugel een koetshuis kwam. Nog altijd is op de datum in een gevelsteen te zien dat deze verbouwing in 1822 plaats vond.
Niet lang na de grote verbouwing en nieuwe aanleg ontstonden in 1828 in Overijssel plannen om de belangrijke steden in de provincie met het achterland te verbinden. Dat betekende dat er ook een betere verbinding tussen de stad Zwolle en Twente, met het daarachter gelegen Pruisen (Duitsland), moest komen. Het landgoed werd doorsneden door een nieuwe weg. Verzet ertegen had geen zin, want de noodzakelijke grond werd onteigend. Een belangrijk deel van het fraaie ‘bos tot vermaak’ werd hierdoor afgesplitst van het centrale deel van de buitenplaats. De oude padenstructuur is tegenwoordig nog altijd traceerbaar. Daarnaast is de historische aanleg van de buitenplaats grotendeels nog intact.
De Gunne is rijksbeschermd als ‘complex historische buitenplaats’ met 10 complexonderdelen, waaronder de historische tuin- en parkaanleg, het hoofdhuis, de tuinmanswoning en het toegangshek.
