Villa Dijkstra in Nieuwolda is een renteniersvilla, ontworpen en gebouwd in 1908 door W. Snater uit Bellingwolde, in opdracht van graan-herenboer Doeko Derks Dijkstra naast zijn Oldambtster boerderij (1771) en bijbehorende villa Hoogheem (1881). In 1908, wanneer zijn dochter en schoonzoon het boerenbedrijf overnemen, gaat deze herenboer rentenieren en betrekt hij de naastgelegen Jugendstilvilla. In 1908 werd gelijktijdig met de monumentale rentenierswoning met Jugendstilelementen de slingertuin aangelegd. Deze bij de villa horende asymmetrische slingertuin, aangelegd in landschapsstijl, is omgracht en bestaat uit een daarmee in verbinding staande kronkelvijver met schiereiland waarop bomen, een pad rond het huis en gazons. Dit type landschapstuin – in het Gronings aangeduid als “slingertûne” – was in de tweede helft van de negentiende eeuw en het eerste kwart van de twintigste eeuw zeer populair in het Oldambt. Er zijn ontwerpen bekend van onder meer de tuinarchitecten G. en J. Vroom uit Glimmen en kwekerij Ten Have uit Midwolda. De slingertuin van Villa Dijkstra is ontworpen door de Groningse ontwerper Jan Vroom sr. De vier generaties tuinarchitecten Vroom waren de meest invloedrijke ontwerpers. Zij hebben een groot aantal slingertuinen ontworpen bij herenboerderijen en rentenierswoningen.

Champagnejaren

In de tweede helft van de negentiende eeuw floreerde het Groningse boerenbedrijf. Door de oorlog op de Krim werd er minder graan verhandeld vanuit Rusland en daarom stegen de graanprijzen enorm. De graanteelt was in deze tijd dominant, maar het bouwplan werd minder eenzijdig met de toename van de teelt van peulvruchten, knol- en wortelgewassen. De Groninger herenboeren profiteerden van de hoge opbrengsten en konden zo hun huizen én tuinen op stand inrichten. Kosten noch moeite werden gespaard tijdens deze champagnejaren. Er werden statige voorhuizen en villa’s gebouwd en elegante tuinen werden goed zichtbaar vanaf de openbare weg aangelegd. Zoals de laatste mode dicteerde werden het tuinen in landschapsstijl ontworpen. Als ware juwelen lagen de huizen met hun slingertuinen in het weidse Groninger landschap.

Familie Dijkstra

Doeko Derk Dijkstra (initialen DDD) is de boer die Villa Dijkstra gebouwd heeft in 1908, op het moment dat zijn dochter Woldina en schoonzoon Diederik Leemhuis het bedrijf overnamen. Het werd naast het huis Hoogheem gebouwd, dat door de opvolgers bewoond werd. Boerderij Hoogheem, aan de andere lang van de Langeweg, vormt samen met villa Hoogheem en villa Dijkstra één ensemble. Het was allemaal in bezit van de familie Dijkstra. Doeko ging in Villa Dijkstra wonen met huishoudster juffrouw Winius. Zijn vrouw Tjadduwe overleed al op 26-jarige leeftijd. Na het overlijden van Doeko is Villa Dijkstra in 1924 verkocht aan de familie Dallinga. Het huis heeft na de familie Dallinga jaren leeg gestaan. Destijds stond het huis in de buurt bekend als ‘het spookhuis’. Voordat de huidige eigenaren de villa in 2021 kochten, hadden de twee eigenaren daarvoor vanaf 1982 al veel tijd en moeite gestoken in het herstel van zowel het huis als de tuin.

Geschiedenis tuin

Titel van het ontwerp (Jan Vroom sr.) in 1908 is ‘Plan van tuinaanleg voor den weledele heer D. Dijkstra te Nieuwolda – schaal 1:200’. In het renvooi zijn aangegeven: woonhuis; rijweg naar huis; gracht en vijver; pyramiede vruchtboomen; bloemen; plaats voor mest en afval; heg; gazon; bosch en boomen; grassen en waterplanten; bloeiende vaste planten. Het mooiste zicht vanaf de weg is over de vijver met het bruggetje naar de hoger gelegen villa. Belangrijkste kenmerken van de slingertuin zijn het reliëf, het water, de paden en de beplanting. Het reliëf bestaat uit de glooiing vanaf het huis naar de vijver. Het eerste deel ligt bol vanaf het huis en dichterbij de vijver is een holle vorm. Het water bestaat uit de gracht rondom de tuin met een inkeping aan de voorzijde en kronkelige vijver de tuin in. Het toegangspad gaat over in een breed pad rondom de villa zodat er ook met de koets gereden kan worden. De slingerpaden maken diverse wandelingen mogelijk vanaf het huis door de tuin, over het bruggetje van de vijver. Het familieportret uit de periode 1915-1917 (zie onder aan deze pagina)  weerspiegelt letterlijk het idee van de ontwerper. De Dijkstra’s staan op de brug, weerspiegelt in het water.

De economische- en maatschappelijke veranderingen in de jaren vijftig van de vorige eeuw leidden ertoe dat de tuinen versoberden. De mooie maar bewerkelijke paden, perken en vijvers verdwenen, in sommige gevallen vervielen de pronktuinen tot een wildernis waar met moeite de monumentale bomen nog te herkennen zijn.  Zo ook in de slingertuin van villa Dijkstra. In de jaren negentig keerde het tij. Het herstelproject Slingertuinen werd in 1999 gestart. Het project was een samenwerkingsverband tussen de Boerderijenstichting Groningen, de Vereniging Kleine Dorpen en Landschapsbeheer Groningen. Oude foto’s en een ontwerpplan van landschapsarchitectenbureau Noordpeil lagen ten grondslag aan het herstel van de tuin van Villa Dijkstra. In 2000 werd de tuin hersteld als eerste slingertuin in het kader van het project ‘Slingertuinen in het Oldambt’.

In 2001 werd de tuin tezamen met de villa tot rijksmonumentaal geheel bestempeld.